ویتامین E یکی از 4 ویتامین محلول در چربی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان نقش اساسی در حفاظت از بدن در برابر آسیب های ناشی از اکسیژن فعال که در جریان متابولیسم تشکیل می شود یا در محیط زیست صورت می گیرد، بر عهده دارد. جذب این ویتامین مانند سایر ویتامین های محلول در چربی بستگی به وجود چربی در رژیم غذایی و عملکرد مناسب سیستم صفراوی و لوزالمعده دارد.

ویتامینE از طریق دادن یک هیدروژن به رادیکالهای آزاد و تبدیل آنها به ترکیبات بی خطر عمل می کند. این عمل پاکسازی رادیکالهای آزاد (Scavenging) نامیده می­شود.همچنین این ویتامین دارای خاصیت ضد انعقادی می‌باشد که به جریان راحت خون در رگ‌هایی که دارای پلاکتهای چربی چسبنده به دیواره هستند، کمک می‌کند. ویتامین ای همچنین باعث افزایش توانایی دستگاه ایمنی بدن به منظور مقابله با بیماری‌ها می‌شود. جلوگیری از پیشرفت بیماری آلزایمر، کمک به درمان بیماری‌های چشمی مثل آب مروارید، کمک به درمان دژنراسیون وابسته‌به‌سن ماکولا، کاهش احتمال سکته قلبی در بیماران مبتلا به دیابت، کند کردن روند پیری سلول‌ها، تقویت انسان در مقابل آلودگی‌های زیست‌محیطی، مقابله با کم‌خونی، درمان مشکلات ناشی از چربی‌های بد هضم و کمک به بهبود بیماری‌های پوستی، زخم‌ها، اختلالات تولید مثل و کاهش دردهای پیش از قاعدگی و کاهش علائم و نشانه‌های لوپوس می‌شود.

قبلا یکی از عملکردهای ویتامین E نقش محافظتی آن در برابر گسترش آترواسکلروز بیان شده بود که مطالعات بالینی اخیر نتایج متفاوتی و اغلب نتایج منفی نشان داده اند. بنابراین هیچ توصیه ای مبنی بر استفاده از مکمل های ویتامینی E برای پیشگیری از بیماری قلبی-عروقی ارائه نداده است.

غنی ترین منابع ویتامین E عبارتند از بادام، دانه آفتابگردان و روغن های گیاهی خوراکی.

از آنجایی که این ویتامین نامحلول در آب می باشد در نتیجه پخت در آب از بین نمی رود ولی فرآیند سرخ کردن زیاد می تواند آن را از بین ببرد. (این ویتامین در حضور گرما و شرایط اسیدی پایداری خود را حفظ می نماید، اما توسط چربی­های تند شده، قلیاها، اکسیژن، سرب، نمک­های آهن و اشعه ماورابنفش از بین می رود.)

ویتامین E کمترین سمیت را در بین ویتامین ها دارد. انسان و حیوانات قادر به تطبیق تا مقادیر حداقل 100 برابر بیش از نیاز می باشند. استفاده از مقادیر زیاد ویتامین E می­تواند منجر به ایجاد اختلال در استفاده از سایر ویتامین های محلول در چربی شود.

مصرف بیش از حد مجاز روزانه ذکرشده خطرناک است و می تواند باعث اختلال در انعقاد خون پس از جراحت و بریدگی گردد. مصرف مقادیر بالاتر می تواند باعث خونریزی مغزی و سکته ناشی از خونریزی در مغز گردد. یک مطالعه چندساله در مردان نشان داد که مصرف روزانه 400 واحد بین المللی ویتامین E نه تنها جلوی سرطان پروستات را نگرفت، بلکه خطر آن را هم افزایش داد.افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می کنند، بهتر است بدون نظر پزشک از مکمل های ویتامین E استفاده نکنند، زیرا خطر خونریزی را در آنان افزایش می دهد. استفاده از مکمل های قوی ویتامین E همچنین می تواند تاثیر داروهای شیمی درمانی را کاهش دهد.

تهیه و تنظیم : سپیده دولتی- کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت