نان قوت غالب مردم ایران است و قسمت اعظم انرژی، پروتئین، املاح معدنی همچون فسفر و ویتامین های گروه B موردنیاز روزانه افراد از طریق نان تأمین می شود.

در اقشار کم درآمد که نان بیشتری مصرف می کنند تا 60درصد پروتئین روزانه از نان تامین می شود. اما آمارها نشان می دد مردم ایران نان کامل را کمتر و نان سفید را بیشتر مصرف می کنند.

تفاوت آرد کامل با سایر آردها چیست؟

یک دانه گندم از سه قسمت تشکیل شده است: سبوس، آندوسپرم و جوانه. لایه بیرونی دانه را سبوس می نامند، این قسمت سرشار از فیبر، ویتامین های گروهB  و آنتی اکسیدان است. لایه میانی که بزرگترین جزء دانه را تشکیل می دهد، آندوسپرم نام دارد که اغلب از کربوهیدرات و مقادیر بسیار کمی پروتئین و ویتامین ها تشکیل شده است. درونی ترین قسمت دانه جوانه است که از پروتئین به ویژه اسیدهای آمینه ضروری، چربی ها (اغلب اسیدهای چرب غیراشباع)، فیبر، ویتامین های گره B، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها تشکیل شده است.

وقتی دانه گندم به آرد تبدیل می شود، می توان آن را تصفیه کرد یا به صورت کامل برای تهیه نان استفاده کرد. در فرآیند تصفیه، هم جوانه غنی از پروتئین و هم بخش های سبوس پر فیبر حذف می شود تا آرد نرم تر و سفیدتر در مقایسه با آرد کامل به دست آید. به همین دلیل نان های تهیه شده از آرد سفید نسبت به نان های تهیه شده از آرد کامل رنگ سفیدتری دارد. از طرف دیگر، آرد کامل با استفاده از تمام قسمت های دانه تهیه می شود، به همین دلیل نان تهیه شده از این نوع آرد از نظر تغذیه ای ارزشمندتر است.

فواید مصرف نان کامل

• بهبود سلامت دستگاه گوارش: فیبر موجود در نان کامل باعث افزایش رشد باکتری های مفید روده، بهبود حرکات روده  می شود و همچنین از ابتلا به یبوست پیشگیری می کند.
• پیشگیری از چاقی و اضافه وزن: محتوای بالای فیبر غلات کامل با کاهش اشتها و ایجاد احساس سیری طولانی مدت به پیشگیری از چاقی و اضافه وزن کمک می کند.
• تنظیم قند خون: منیزیم و کروم موجود در نان کامل باعث افزایش حساسیت به انسولین می شود و از طرفی مصرف  غلات کامل در مقایسه با غلات تصفیه شده از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می کند.
• کنترل فشار خون و پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی: غلات کامل به دلیل دارا بودن پتاسیم، منیزیم و آنتی اکسیدان های فراوان سبب اتساع عروق و در نتیجه کاهش فشارخون می شود.  همچنین مصرف نان کامل از طریق کاهش LDL ( کلسترول بد خون) ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.
• کاهش خطر ابتلا به سرطان: روی، سلنیوم و آنتی کسیدان های موجود در نان کامل سبب کاهش ابتلا به سرطان های مختلف به ویژه سرطان های دستگاه گوارش از جمله سرطان کولون، پانکراس و معده می شود.
• حفظ سلامت کبد و پیشگیری از کبد چرب: ویتامین E، فیبر و سایر ترکیبات مغذی موجود در نان کامل با کاهش آنزیم های کبدی در سلامت کبد نقش مهمی ایفا می کند.

«پریسا موسویان»، کارشناس واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای والفجر